Budslavsky napisał(a):
eśli ktoś ma pod ręką któreś z wydań tego reportażu, mógłby sprawdzić, czy Wańkowicz odwiedzał wówczas Kwidzyn, bo nie pamiętam tego.
Był przejazdem. Spędził 3 godziny na dworcu w Kwidzynie w drodze z Olsztyna do Sztumu koleją i dalej konną podwodą do Ramz do Donimirskich.
Cytuj:
Jedziemy z Olsztyna do Kwidzyna z dwukrotnym przesiadaniem. W kwidzyn iu znów czekamy na pociąg trzy godziny.
Wiemy, że jesteśmy w stolicy ziemi Malborskiej, w siedzibie rejencji. Tu przecież w czasie plebiscytu, w czasie imponujących polskich manifestacyj, rozegrały się walki, w których szarżowały nasze banderie.
Tłumy niemieckie napierały, wyjąc, z bocznych ulic, trzaskały salwy rewolwerowe zorganizowanych bojówek. Garnizon wojsk włoskich stracił głowę. Banderie nasze odpierały ataki, zasłaniając naporem koni bezbronną polską manifestację. Czterech jeźdźców zostało rannych i dwa konie zabite.
Tak to było ongiś. Dzisiaj Kwidzyn jest wzięty pod sznurek glajchszaltujący wszystkie miasta niemieckie. Wjechaliśmy przez Ełk na wschodzie, jesteśmy na zachodnim skraju Prus Wschodnich, ale w ich miejskiej masce wszędzie widzimy ten sam lakierowany zastygły wyraz.
Trzeba jechać na wieś.
W konsulacie polskim dowiadujemy się, gdzie mamy jechać właściwie. Do pana Kazimierza Donimirskiego pod Sztumem. Koleją dwadzieścia minut i od Sztumu końmi, po które telefonujemy, dziesięć kilometrów do Ramz, majątku p. Donimirskiego.
Opisuje też ze szczegółami manifestację polską w Kwidzynie w okresie plebiscytu:
Cytuj:
Wielkie to, upajające były dni. Żyją ich wspomnieniem dotychczas niedobitki minionego plebiscytu. Oczy im się jarzą, kiedy opowiadają np. o wspanialej manifestacji w kwidzyn iu. Przodem jechało 12 jeźdźców w kontuszach, poprzedzając pochód posuwający się w kolejności następującej: 200 dzieci w strojach narodowych; 286 Sokołów; orkiestra; 2000 delegatów różnych organizacji; orkiestra; towarzystwa śpiewacze w ilości 824 śpiewaków; 3182 członków organizacyj robotniczych; orkiestra; 200 członków Towarzystwa Kościelnego; 7000 członków kółek rolniczych; orkiestra; reszta ludności 6000 ludzi; banderia 48 krakusów.